HAYATIN TATLARI VE HAYATIN DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

KÜLTÜR MİRASLARIMIZI TANIMAK 9

BM’ye bağlı Unesco’nun düzenlediği Dünya Kültür Miras Listesi’ne girmeyi başarmış somut kültür varlıklarımızı tanıttığım yazı dizimizin bu bölümünde son iki kültür varlığımızdan, Aydın ilimizdeki Aphrodisias Antik Şehriyle, Şanlıurfa ilimizdeki Göbeklitepe’den söz edeceğim. Yazı dizimiz bundan sonra on altı adet Soyut Kültür ve yedi adet Dünya Belleği çerçevesinde bulunan varlıklarımızla devam edecek.

Aydın; Aphrodisias, Kabul yılı 2017

Denizden yüksekliği 600 metre olan Menderes (eski adı Meander) nehrine bağlı Dandalaz (eski adı Morsynus) Çayının verimli topraklarında kurulu Aphrodisias Antik Şehri Aydın’a bağlı Karacasu ilçesinin Geyre Mahallesi kadar bir alana sahiptir. Nehir havzasından beslenen bu şehrin en büyük zenginliği Babadağ yamaçlarındaki mermer ocaklarıydı.

Kuruluşu Milattan Önce 5 bin yıla kadar indiği bilinen şehir, Milattan Önce 6. yüzyılda küçük bir köyken, gene Milattan Önce 2. yüzyılda aldığı göçlerle şehirleşerek kent devletine dönüşmüş, Yunanlıların deyimiyle Aphrodisiaspolis olmuştur. Millattan Önce 1. yüzyılda Roma İmparatorluğuyla kurduğu sıkı ilişkilerden sonra “Tüm Asya’dan kendime bu kenti seçtim” diyen İmparator Octavian, namı diğer Augustus döneminde himaye edilmiş, Roma Senatosunun Millattan Önce 39’da aldığı kararla vergiden muaf tutularak özerklik kazanması sonrasında hızla gelişmiştir.

Mermer ocaklarına çok yakın olması şehrin mermerle donatılmasını sağladığı gibi, büyük heykeltraşlarda yetiştirmiş, Roma İmparatorluğunun Asya Eyaleti’nde heykel sanatının ve mimarinin merkezi olmuştur. Yapılan arkeolojik kazılar, Eski Yunan Döneminden, Roma ve Bizans Dönemlerinide içine alan bir zaman aralığında düşünce ve üretim değerleri alış verişini göstermektedir. Büyük oranda mermer yapılar, kabartma desen ve yazıtlar bunun eseridir. Bütün bunlar günümüze kadar korunarak gelebilmişr. Millattan Sonra 1.- 5. yüzyıllarında tüm Akdenizde Aphrodisias ün kazanarak varlığını sürdürmüştür. Şehre adını veren Aphrodit kutsal alanı ve ona dayanan kültüdür.

Aphrodisias Antik şehri 2017 yılında Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır.

Şanlıurfa; Göbeklitepe, Kabul yılı 2018

Bulunduğu yere ve kurulduğu zamana sıfır noktası denilerek tarihin başlangıcı kabul edilen, bilinen ilk tapınağın orda olmasıyla tarihin gelişimini oluşturan Şanlıurfa Göbeklitepe UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne 2018 yılında alındı. 2019 yılı, yani geçen yıl ülkemizde “2019 Göbeklitepe Yılı” ilan edildi. “Göbeklitepe”nin çok küçük bir kısmı ortaya çıkarılmış olmasına rağmen12 bin yıllık geçmişiyle dikkatleri çekiyor. Dünyanın bilinen en eski ve büyük tapınma merkezidir. Dini inanca sahip insanlar ilk kez burda yerleşik hayata geçtiler. 2014 yılındaki ölümüyle bitene kadar, 20 yıl süren kazı çalışmalarıyla Alman arkeolog Prof. Dr. Klaus Schmidt tarımsal toplumla ilgili tüm bilinenleri altüst etti. “Göbeklitepe” tarım ve hayvancılığın başlamasını, tapınma mimarisiyle birlikte sanatın doğuşunu simgeler. Varlığını 4 bin yıl sürdürdükten sonra nedenini bilmediğimiz biçimde terk edilen Harran Ovası’na hakim bu tarih öncesi yerleşim yeri Göbeklitepe’yle ilgili olatak Schmidt, “Kendi gücünün farkına varan insanoğlunun, doğanın parçası olmaktan çıkıp, ona hükmetmeye giden yolu açtığı yerdir” tanımını yapmıştı.

Boyu 6 metre, ağırlığı 40 ton olan “T” biçimindeki dikilitaş anıtlarının 10-12 tanesi dairesel düzende dizili olup, araları taş duvarlarla çevrilidir. Ortada karşılıklı bir çift büyük dikilitaşı başka dikili taşlar çevreleyerek kapalı, yuvarlak veya oval mekan yada mekanlar oluştururlar. Bu dikilitaşlarda işlenmiş, tarihin en eski rölyefleri bulunmaktadır. Üç boyutlu hayvan kabartmaları, el, kol, parmak motiflerine rastlanan dikilitaşlar “T” biçiminde olması nedeniyle insanın stilize edilmiş biçimidirler.

DEVAM EDECEK

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Aydın Göle - Mesaj Gönder


göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Adapazarı Akşam Haberleri Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Adapazarı Akşam Haberleri Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Adapazarı Akşam Haberleri Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Adapazarı Akşam Haberleri Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.